انواع گرایش های مهندسی مکانیک و نمیدونی؟ پس چطوری میخواهی گرایشت و انتخاب کنی!

یکی از چالش هایی که هم قطاران بنده به عنوان یک دانشجوی مهندس مکانیک سالهای اول مقطع کارشناسی همیشه با آن روبرو هستند این است که از کدام سبد گرایش ها درسهای تخصصی را انتخاب کنند. همانطور که می دانید از اوایل دهه 80 شمسی انتخاب رشته های مقطع کارشناسی برای اکثر دانشگاههای سراسری بدون گرایش شد. تا قبل از این در دفترچه سازمان سنجش انتخاب رشته ها به صورت تفکیک شده بر اساس گرایش ها بود، مثلا شما رشته مهندسی مکانیک گرایش طراحی کاربردی را انتخاب می کردید و از ابتدا سبد انتخاب واحدتان مرتبط با این گرایش می شد. البته این یکی از بهترین تصمیم های اتخاذ شده از سوی وزارت علوم بود. دلیلش هم این بود که اکثر افراد قبل از آشنایی با رشته و ارتباط گرفتن با اساتید و تا حدی آشنا شدن به علایق شان در گرایش های مختلف، گرایش شان تعیین شده بود و امکان تغییر گرایش هم که مکافات زیادی داشت و در نتیجه ممکن بود افراد زیادی همیشه در حسرت آن گرایش دیگر رشته مهندسی مکانیک می ماندند. اما پس از تغییر شکل نحوه جذب دانش پذیر در مقطع کارشناسی، دانشجو پس از برداشتن واحدهای اجباری مشترک نظیر انتقال حرارت، مقاومت مصالح، دینامیک و طراحی به کمک کامپیوتر و ..... میزان علایقشان به انواع گرایش های مهندسی مکانیک نظیر: سیالات(تبدیل انرژی)، جامدات(طراحی کاربردی)، دینامیک و کنترل، ساخت و تولید، شکلدهی، کامپوزیت (دو گرایش اخیر از گرایش های جدید هستند) و ....... مشخص می شود.

گرایش جامدات(طراحی کاربردی)

یکی از پرطرفدارترین گرایش ها از انواع گرایش های مهندسی مکانیک طراحی کاربردی است. از جمله واحدهایی که شما در این گرایش در کارشناسی اخذ می کنید عبارتند از: مقاومت مصالح3، طراحی مکانیزم ها، مکانیک تخریب، تحلیل کامپوزیت ها، اشنایی با اجزا محدود و .... و در کارشناسی ارشد عبارتند از: محیط پیوسته، الاستیسیته، اجزا محدود، مکانیک شکست، پلاستیسیته و .... است. اگر علاقمند به حوزه های تحلیل تنش، طراحی سازه، آسیب، ضربه، شکلدهی و .... هستید این گرایش به شما توصیه می شود.

گرایش سیالات(تبدیل انرژی)

از دیگر گرایش های مورد علاقه مهندسین مکانیک گرایش تبدیل انرژی است. از جمله واحدهایی که یک دانشجو کارشناسی مهندسی مکانیک در این گرایش طی می کند عبارتند از: انتقال حرارت2، توربو ماشین ها، نیروگاه1 و2، توربولانس و .... هستند. در کارشناسی ارشد این گرایش واحدهایی که دانشگاه برای دانشجویان این گرایش درنظر می گیرند عبارتند از: محیط پیوسته، ریاضی مهندسی پیشرفته، دینامیک گازهای پیشرفته، سوخت و احتراق پیشرفته و .....هستند. اگر علاقمند به حوزه های تحلیل جریان سیال، انتقال حرارت، تششع، تبخیر، توربو ماشینری، طراحی پمپ، طراحی توربین و .... هستید این گرایش به شما توصیه می شود.

گرایش ساخت و تولید

گرایش ساخت و تولید از آن دسته از انواع گرایش های مهندسی مکانیک است که به بازار کار نزدیک تر بوده و اکثرا افراد با روحیه های کارگاهی و علاقمند به روش های تولید آن را انتخاب می کنند. از جمله واحدهایی که شما به عنوان یک دانشجو در این حوزه پاس می کنید عبارتند از: طراحی فرآیندهای ماشینکاری، طراحی فرآیندهای شکلدهی و مواد، طراحی سامانه های رباتیک و اتوماسیون، طراحی و ساخت قالب پرس و .... هستند. در کارشناسی ارشد واحدهای مربوطه به این گرایش عبارتند از: ماشینکاری کامپوزیت ها، مهندسی سطح در فرآیندهای ساخت و تولیدی، اصول طراحی و اتصالات جوشی و ..... هستند.

اگر علاقمند به فرآیند تولید، ساخت، فضای کارگاهی، قالبسازی و ... هستید می توانید از این علاقه در کنار تخصص با گذراندن واحدهای این گرایش به کارآفرینی در حوزه های مورد علاقتان امیدوار باشید.

حالا کدام را و با توجه به چه معیاری انتخاب کنیم!

از لحاظ اینکه معیار انتخاب تان علاقه باشد یا بررسی الگوهای موفق، الگوهای بازارکاری و ... بنده به شخصه نه تنها در این انتخاب بلکه در تمامی انتخاب هایی که دارید توصیه ام به انتخاب بر حسب علاقه است. به شخصه معتقدم چنانچه علاقه شما به هر چیزی از نوع علاقه ای باشد که در آن موقعیت وقتی مشغول هستید گذر زمان را احساس نمی کنید و همواره با انرژی هستید، قطعا در آن حوزه می توانید حتی کارآفرینی کنید. بنابراین علاقه اولویت اولتان باشد، البته گاهی می بینید از لحاظ علاقه هم به تصمیم قطعی نمی رسید و در واقع خیلی برای تان تفاوتی ندارد، در این مواقع توصیه می شود به بازار کار هر کدام از گرایش ها سری بزنید، با شاغلین حوزه های مختلف صحبت کنید تا مسیر بهتری جلو رویتان قرار بگیرد.

برای آشنایی با سایر رشته های مهندسی پیشنهاد می کنیم مقاله " رشته های مهندسی و معرفی گرایش های مختلف آنها" را مطالعه کنید. 

صرف انتخاب درست و منطبق بر علایق کافی است؟

نکته بسیار مهم و حائز اهمیت اینکه هر کدام از این گرایش ها را با همه سختی ها و شیرینی هایشان که انتخاب کنید چنانچه مهارت های لازم به منظور رشد در فضای کار و آکادمیک هر یک را دارا نباشید، صرف یک انتخاب گرایش ضمانتی در موفقیت شما در تحصیل و در ادامه بازار کار نیست. مهارت های (در حد آشنایی حداقل) که هر مهندس مکانیکی در هر یک از انواع گرایش های مهندسی مکانیک دارا باشد عبارتند از: نقشه خوانی، نقشه کشی، یکی از نرم افزارهای طراحی حوزه CAD، یک از نرم افزارهای حوزه CAE ، کدنویسی (پایتون ترجیحا)، تسلط نسبی به زبان انگلیسی، مهارت مقاله نویسی، یکی از نرم افزارهای حوزه CAM و ..... هستند.

صرف افزایش مهارتهای تخصصی کافی است؟

به منظور بالا بردن احتمال رسیدن به موفقیت یکی از نکات مهم و کلیدی که اکثر افراد به آن توجه نمی کنند و اتفاقا در دانشگاههای ما نیز واحدهایی به این منظور وجود ندارد داشتن مهارت های نرم یا همان Soft Skill هست. مهارت در ارتباط گرفتن با افراد، مهارت متقاعدسازی، گزارش نویسی، پروپوزال نویسی، اصول فنون مذاکره، هوش اجتماعی و ... همه و همه ی اینها نکات بسیار مهمی است که متاسفانه در هیچ واحدی در دانشکده های فنی گفته نمی شود. شاید به همین دلیل است که اکثر فارغ التحصیلان مقطع لیسانس خصوصا در رشته مهندسی مکانیک برای کارشناسی ارشد به سمت رشته های مدیریت خصوصا MBA  می روند.

نکته پایانی و جمع بندی!

یادتان باشد هر فردی در حال حاضر در هر جایگاه و سمتی که قرار گرفته است این جایگاه و سمت را وام دار انتخاب هایش از اولین روزی است حق انتخاب پیدا کرده است. در واقع شما هم نتایج انتخاب هایتان را زیست می کنید. انتخاب رشته، انتخاب دوست، انتخاب همکار، انتخاب نوع ارتباطات، انتخاب شغل، انتخاب همسر و .....

امیدوارم در این مقاله توانسته باشم هر چند اندک، در یکی از انتخابهایتان(انتخاب گرایش در میان انواع گرایش های مهندسی مکانیک) کمکی کرده باشم.

نویسنده: مهندس حمیدرضا سمیع پور، مدیریت گروه آموزشی پارس پژوهان